Richard Powers’ın Gain [Kazanım] adlı Romanında Bireyin Düşüşü

Beyza ÇEBİ

İlk basımı 1998 yılında yapılan Richard Powers’ın Gain adlı romanı, insanın doğayı tamamen kontrolü altına alma isteğinin yıkıcı etkisini Laura Bodey ve Clare Şirketi bağlantısı yoluyla anlatır. Powers birey ve kurum çatışmasının da ana iskeletini oluşturan bu iki hikayeyi didaktik bir dil kullanma hatasına düşmeden tarihi gerçeklerle desteklemektedir.
Clare Şirketi’nin tarihi Amerikan tarihinin yansımasıdır yargısına varmak yanlış olmaz; ekonomi, sınıf çatışması, pazarlamadan, kimya ve teknolojiye kadar uzanan içeriği, romanı bir çevreci kitap kalıbından çıkarıp, bir sosyal farkındalık hikâyesine dönüştürmüştür. Gain’de Amerikan kapitalist tarihi ile birlikte, bireyin düşüşüne de tanık oluruz. Bu durumun en iyi tasviri Laura Bodey ve şirketin kurucusu Jephthah Clare’in iki oğlu Benjamin ve Samuel Clare’dir. Laura’nın hayatı kanser öncesi ve sonrası olarak ayrılır. Bu noktada eski eşinden ve çocuklarından göremediği desteği çeşitli ilaçlarda aramaktadır. Ancak bu da nafile bir çaba olarak kalır. Ulaşamadığı bu kimyasal maddeler aynı zamanda kitabın en büyük ironisine de hizmet etmektedir. İnsan yapımı ilaç, kozmetik ve temizlik ürünleri bireye fiziksel hastalıkla zihinsel ve ruhsal çöküşten başka hiçbir şey getirmez. Bir diğer örnek ise Benjamin Clare adlı karakterdir. Her ne kadar onun hikâyesini Clare Şirketi çizgisinde okusak da Benjamin en az Laura kadar yalnızlığa ve kayıtsızlığa itilmiş biridir. Varisi olduğu şirketin kazancını artırmak amacıyla çıktığı yolda akıl sağlığını kaybeder. Kardeşi Samuel Clare ise yabancılaşmanın göstergesi olarak sunulur; şirketi ABD topraklarında bir kanser gibi yayıldıkça Samuel varlığını kaybedip, aile üyeleriyle bağlarını koparmak zorunda bırakılır. Bu örnekler üzerinden Powers’ın dikkat çekmek isteği en önemli nokta, büyük bir planın parçası olan insanın aynı kısır döngüyü yüzyıllar boyu aynı sahnede farklı oyuncularla tekrar edip durmasıdır.
Şirketin kuruluş tarihi olan 1802’den 1990lara kadar uzanan bu hikâyenin tek kazananı, insanı sömürerek başarıya ulaşan kapitalizm olur. Ancak Powers bu gerçeği salt sistem eleştirisi olarak sunmaz. Clare hikâyesinde İngilizlere bağımlılık ya da Amerikan İç Savaşı ile gelen kar artışı gibi ekonomik iniş çıkışlar ile sisteme doğası gereği bağlı kuruluşu haksız göstermeye çalışmaktansa bu durumu takdir edip etmemeyi okuyucuya bırakmaktadır. Aynı şekilde Laura Bodey’i bir kurban değil, bağımsız düşünebilen biri olarak göstererek bu karaktere de objektif bakmayı yeğler. Nihayetinde sistemi ve çöküşünü ortaya çıkaran, kişilerin hayatlarında yaptıkları tercihlerdir; sonucu ise, ister birey ister şirket olsun, tüm insanlığın birlikte gideceği yolu belirler.

Kaynakça:
Richard Powers. Gain. New York: Picador, 2009.